تصویر معروفی که از امام علی (ع) دیده‌ایم

صدای شیعه: یتیم‌نوازی امام علی (ع) یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی ایشان است که در ماه مبارک رمضان و سالروز شهادت آن امام، بسیار به آن اشاره می‌شود.

در این روزها و شب‌ها برنامه‌های تولیدی برای معرفی امام اول شیعیان روی این ویژگی‌ شخصیتی ایشان تأکید ویژه‌ای دارند. هنرمندان رشته‌های مختلف و شاعران نیز سعی کرده‌اند در آثارشان از این ویژگی حضرت استفاده کنند.

محمود فرشچیان، نگارگر و مینیاتوریست همین ویژگی شخصیتی امام علی (ع) را محور یکی از مهم‌ترین تابلوهای هنری خود قرار داده است. عنوان این اثر هنری «پناه» است که به شخصیت‌ امام علی (ع) در قبال کودکان یتیم اشاره‌ای دارد.

در این اثر، چهره‌ای از امام علی (ع) نمایش داده نشده، با این وجود به‌خاطر پررنگ شدن جنبه مهربان و حامی بودن، آنچه مورد نظر فرشچیان بوده است، به مخاطب ارایه می‌شود. امام علی (ع) در این نقاشی دو کودک یتیم را در آغوش کشیده و دست مهرش را بر سر آن‌ها گذاشته است. رنگ‌های استفاده‌شده برای لباس امام علی (ع) جنبه مهربانی و بزرگی شخصیتش را نمود بیشتری داده است.

استفاده از خطوط مواج و منحنی در لباس‌ امام علی (ع) و امتداد آن تا پایین تابلو، روی نشان دادن ویژگی‌هایی که هنرمند به دنبالش بوده، تأثیر زیادی داشته است. استفاده از رنگ‌های روشن از جمله سفید و زرد نیز حالت ملکوتی و روحانی امام علی (ع) را به مخاطب القا می‌کند و احساس امنیت در آغوش او را چند برابر می‌کند.

در قسمت پایین نقاشی نیز کیسه‌ای نان به تصویر کشیده شده که باز هم روایتگر دورانی است که آن حضرت شب‌ها با کیسه‌های نان به در خانه یتیمان کوفه می‌رفت و سختی گرسنگی و زندگی بدون پدر و پشتیبان را برای‌شان ساده‌تر می‌کرد.

این اثر هنری پیش از این در کتاب‌های درسی در کنار شعری از موسوی گرمارودی به چاپ رسیده بود. به همین دلیل، این تابلو بخشی از حافظه‌ تصویری دانش‌آموزان ایرانی به‌شمار می‌آید.

در بخشی از شعر گرمارودی که در کنار این تصویر چاپ شده، آمده است: «پیش از تو، هیچ اقیانوس را نمی‌شناختم که عمود بر زمین بایستد/ پیش از تو، هیچ خدایی را ندیده بودم که پای‌افزاری وصله‌دار به پا کند/ و مَشکی کهنه بر دوش کشد/ و بردگان را برادر باشد/ آه ای خدای نیمه‌شب‌های کوفه‌ی تنگ».

فرشچیان این تابلوی نگارگری را با تکنیک اکریلیک روی مقوا خلق کرده است. این تابلو در اختیار گنجینه قرآن و نفایس سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌های آستان قدس رضوی است.